De aanpak van ondermijnende criminaliteit staat hoog op de politieke en bestuurlijke agenda. Ondermijnende criminaliteit kan een directe bedreiging vormen voor de openbare orde en veiligheid en vraagt om een integrale aanpak in samenwerking met het lokale en regionale bestuur. Voor de versterking van die aanpak is in het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’ een pakket aan wetsvoorstellen aangekondigd onder de noemer Ondermijningswet. De eerste nieuwe wetgeving is inmiddels in werking getreden. In dit blog gaan wij in op de voortgang van het wetgevingstraject en op wetswijzigingen die in voorbereiding zijn. Wat kunt u verwachten in 2019?
Verruimde sluitingsbevoegdheid artikel 13b Opiumwet
De burgemeester kan een woning of pand sluiten als aannemelijk is dat daar drugs aanwezig waren voor verkoop, aflevering of verstrekking van die drugs. Bij de vondst van ten minste 0,5 gram harddrugs of 5 gram softdrugs kan die aanname in ieder geval worden gedaan en mag in beginsel tot sluiting worden overgegaan. Over deze vaste lijn in de rechtspraak verscheen eerder het blogbericht Raad van State houdt de deur dicht: duidelijke lijn bij toepassing van artikel 13b Opiumwet blijft van Jules de Kort. Sinds 1 januari 2019 kent artikel 13b van de Opiumwet ook de uitdrukkelijke bevoegdheid om woningen en andere panden te sluiten als daarin – kort gezegd – voorwerpen of stoffen worden aangetroffen die bestemd zijn voor de productie van drugs, zoals chemicaliën en versnijdingsmiddelen. De verwachting is dat de burgemeester een pand nu sneller kan laten sluiten.
Lopende wetsdossiers
Wet bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties
Dit initiatiefvoorstel is op 13 november 2018 ingediend bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel regelt dat organisaties als outlaw motorcycle gangs kunnen worden verboden door de minister voor Rechtsbescherming en dat voortzetting ervan strafbaar wordt. Nu kan alleen een rechtspersoon op verzoek van het Openbaar Ministerie in een civiele procedure door de rechtbank worden verboden en ontbonden (art. 2:20 BW). De bedoeling van de indieners is om sneller tot een verbod te kunnen komen.
Wijzigingen Wet Bibob
Op 16 januari 2019 heeft de Raad van State advies uitgebracht over de “Wijziging Wet Bibob in verband met de verruiming van de mogelijkheden van bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak tot eigen onderzoek en overige wijzigingen”. Dit wetsvoorstel voorziet onder meer in de uitbreiding van het toepassingsbereik van de Wet Bibob en van de mogelijkheden tot eigen onderzoek, zonder inschakeling van het Landelijk Bureau Bibob. Over de belangrijkste elementen van dit wetsvoorstel verscheen eerder het blogbericht Wijzing van de Wet Bibob in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit van Reint Baas. Het wachten is nu op de indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer. De minister heeft verder aangekondigd dat in de eerste helft van 2019 een tweede tranche van wijzigingen van de Wet Bibob wordt verkend, onder meer over het delen van onderzoeksinformatie tussen overheden.
Aangekondigde wetgeving
Verschillende wetsvoorstellen zijn al in 2017 en 2018 geconsulteerd via www.internetconsultatie.nl. Daarnaast zijn voor 2019 consultaties aangekondigd van wetsvoorstellen die op dit moment voorbereid worden. Het gaat om de volgende wetsvoorstellen.
VOG politiegegevens en wethouders en gedeputeerden
Binnen het huidige kader kan een VOG niet worden geweigerd op basis van alleen politiegegevens, zoals een proces-verbaal of mutatierapport. Dat zou moeten veranderen voor een aantal bij AMvB te bepalen functies die een hoge mate van integriteit vereisen, zoals medewerkers van het OM en BOA’s. Het conceptvoorstel is medio 2017 al in consultatie gebracht. Begin 2019 wordt het wetsvoorstel ter advisering voorgelegd aan de Raad van State. Naar verwachting wordt het voorstel medio 2019 ingediend bij de Tweede Kamer. Daarnaast zal in het voorjaar van 2019 een wetsvoorstel in consultatie worden gebracht waarin de VOG een benoemingsvereiste wordt voor wethouders en gedeputeerden.
Gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden
Dit wetsvoorstel voorziet in de grondslag voor uitwisseling van informatie binnen samenwerkingsverbanden zoals RIEC’s. De consultatie van dit wetsvoorstel heeft medio 2018 plaatsgevonden. Het voorstel ligt nu voor advies bij de Autoriteit Persoonsgegevens en wordt daarna naar de Raad van State gestuurd.
Regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche
Met dit wetsvoorstel is primair beoogd om een verplicht en uniform vergunningenstelsel voor de uitoefening van een seksbedrijf in te voeren. Het wetsvoorstel werd al in 2011 aangenomen door de Tweede Kamer, maar de behandeling in de Eerste Kamer is stil komen te liggen. De minister van Justitie en Veiligheid verwacht in het eerste kwartaal van 2019 een nieuw wetsvoorstel in consultatie te brengen. Daarin wordt een vergunningplicht opgenomen voor alle vormen van bedrijfsmatige seksuele dienstverlening, dus ook voor zelfstandig werkende prostituees.
Nieuwe sluitingsbevoegdheden
Er is een eerste concept opgesteld van een wetsvoorstel voor een bevoegdheid tot sluiting in geval van beschieting van een woning, in aanvulling op de sluitingsbevoegdheid van artikel 174a van de Gemeentewet, en bij het aantreffen van wapens. Het wetsvoorstel wordt in 2019 in consultatie gebracht.
Wetgeving in voorbereiding
Ontneming crimineel vermogen
In het najaar van 2018 is een werkgroep van start gegaan die onderzoek doet naar de uitbreiding van het juridisch instrumentarium om crimineel vermogen af te pakken. Hierbij wordt bezien of dat ook zonder een strafrechtelijke veroordeling mogelijk moet worden.
Informatie-uitwisseling binnen gemeenten
Vanuit gemeenten is de wens geuit om informatie tussen verschillende diensten te kunnen uitwisselen met het oog op de aanpak van ondermijning. De vraag is hoe die mogelijkheid zich verhoudt tot de bevoegdheidsverdeling tussen opsporings- en vervolgingsdiensten enerzijds en het openbaar bestuur anderzijds. En is deze informatiedeling verenigbaar met de Algemene Verordening Gegevensbescherming? De minister van Justitie en Veiligheid heeft de Raad van State om voorlichting gevraagd hierover. Recent kondigde de Raad van State op LinkedIn aan dat deze voorlichting naar verwachting in maart 2019 wordt vastgesteld.
Ondermijningsfonds
De regering zet niet alleen in op uitbreiding van de bestuurlijke aanpak van ondermijning. Het brede pakket aan preventieve en repressieve maatregelen gaat gepaard met een financiële impuls van (eenmalig) 100 miljoen euro, het Ondermijningsfonds, en een structureel budget van 10 miljoen euro vanaf 2019. Hierbij ligt de focus op de aanpak van drugsgerelateerde criminaliteit. De minister van Justitie en Veiligheid heeft in zijn kamerbrief over de voortgang van de versterking van de aanpak van ondermijnende criminaliteit van 16 november 2018 aangegeven hoe deze middelen worden verdeeld.
Wilt u sparren of brainstormen over de (bestuurlijke) aanpak van ondermijnende activiteiten in uw regio? Of over een (dreigende) verstoring van de openbare orde? Speciaal voor overheden heeft Pels Rijcken de helpdesk Openbare orde en Ondermijning: 070 515 34 76.
